Mục Lục
1. Hoa sen – không chỉ là một loài hoa
Trà ướp Sen không chỉ nổi tiếng với người dân Việt Nam mà du khách nước ngoài khi đến Việt Nam cũng đều biết đến món đồ uống tao nhã này. Hoa Sen tượng trưng cho sự thanh cao, tôn kính, sự vượt thoát, được sử dụng rất nhiều trong văn hoá Phật Giáo không chỉ ở Việt Nam mà còn rất nhiều nước trên thế giới. Hoa sen thường chỉ có vào mùa hè (đặc biệt là miền Bắc thì chỉ có hoa sen vào khoảng tháng 5 đến tháng 7), ưa thích thời tiết nắng nóng; thời tiết nắng nhiều thì hoa sẽ đượm hương hơn.
Mỗi vùng lại có một loại giống sen khác nhau phù hợp với thổ nhưỡng khí hậu tại vùng đó. Ví dụ, sen ở Bắc Ninh, Hưng Yên thì chủ yếu là để lấy hạt, sen ở hồ Tịnh Tâm – Huế cho chất lượng hạt ngon hơn hẳn so với những vùng đất khác, Hà Nội thì nổi tiếng với sen Hồ Tây – giống sen Bách Diệp với hai lớp cánh đượm hương hơn hẳn.
Hoa sen thường nở lúc sáng sớm, khi những giọt sương còn đọng trên lá, từng cánh hoa bắt đầu hé nở, toả hương thơm ngát. Mùa hè khi đi qua hồ sen thì có một cảm giác vô cùng thư thái và dễ chịu. Đến trưa thì sen bắt đầu cụp bông lại, nếu được nở tự nhiên ở Hồ thì cũng được 2-3 ngày, còn khi đã ngắt hoa về cắm trong bình thì cũng chỉ được 1 ngày là tàn. Chẳng vậy mà cái thú vui tao nhã khi cắm hoa sen chỉ dành cho những gia đình khá giả xưa.
2. Trà nguyên liệu phù hợp dùng để ướp sen
Không phải bất kỳ loại trà nào cũng hợp với sen. Nếu lựa chọn trà nguyên liệu để ướp sen không phù hợp thì trà với hoa rời rạc, không quyện được với nhau. Bởi vậy mà công đoạn chọn trà nguyên liệu cũng cần phải cẩn thận, tỉ mỉ để tạo ra thứ đồ uống dành cho giới sành trà.
Nguyên tắc để lựa chọn loại trà ướp hoa là:
- Cánh trà to và có độ xốp tốt giúp cho việc thẩm thấu hương sen dễ dàng hơn
- Hương trà ở mức vừa phải, không quá mạnh để không át đi hương sen. Nếu có hương cốm trong trà là tốt nhất vì hương cốm quyện với hương sen tạo nên một sự hài hoà, đồng nhất, làm nổi hương sen tốt hơn
Vì vậy, tôi đề nghị một số loại trà sau có thể sử dụng làm trà nguyên liệu để ướp hoa sen:
- Trà Tân Cương – giống trà được trồng từ hạt, bắt nguồn từ vùng Bạch Hạc – Phú Thọ. Mặc dù đây là loại trà với cánh trà nhỏ (móc câu) nhưng lại có hương cốm vô cùng đặc trưng quyện hương với hương sen, làm nền cho nhau tạo nên loại trà sen vô cùng đặc trưng. Ngoài ra trà Tân Cương có nhiệt độ pha ở mức thấp nên khi pha trà bạn dùng nước ở nhiệt độ 80-85 độ thì trà vẫn thôi ra chuẩn vị mà không bị mất hương. Tuy nhiên, trà Tân Cương hiện nay có mức độ sử dụng
- Lục trà cổ thụ Hà Giang – lá trà lớn và dày nên có độ xốp tốt. Trà được sinh trưởng phát triển hoàn toàn tự nhiên, hương thơm nhẹ nhưng hậu vị ngọt rất tốt.
- Hồng trà cổ thụ Hà Giang – cũng vẫn là cây trà Shan tuyết cổ thụ nhưng với phương pháp sản xuất lên men hoàn toàn nên vị chát không còn nữa, hương mật ong nhẹ rất hợp với hương sen
Có rất nhiều bạn sử dụng ôlong để ướp trà nhưng với quan điểm cá nhân của tôi thì Ôlong có hương thơm mạnh đặc trưng cộng với ôlong được tạo hình viên cuộn chặt nên việc thẩm thấu hương sen sẽ khiêm tốn hơn so với các loại trà khác. Các bạn có thể thử để trải nghiệm.
3. Phương pháp ướp trà sen
Nếu bạn đã từng đọc về trà sen Hà Thành thì chắc hẳn ai cũng đã từng nghe đến đoạn “phải mất 1000 bông sen mỗi lần ướp 1kg trà” mà với giá sen Bách Diệp hiện nay là 12-15k/1 bông thì 1kg trà có giá cao quá, chẳng ai dám thử. Ngoài sen Bách Diệp bạn có thể thử các loại sen cổ xưa, mặc dù không đượm hương như Bách Diệp nhưng hương thanh nhẹ, tinh tế, cũng rất đáng để thử.
Theo như những gì tôi biết thì các cụ ngày xưa vẫn có hai phương pháp ướp trà sen:
Trà sen ướp xổi
Đây là cách mà các cụ ướp để thưởng thức ngay. Thú chơi này cũng vô cùng tao nhã cho người sành trà: buổi tối các cụ chèo thuyền ra đầm sen, lựa chọn những bông sen chuẩn bị hé nở hôm sau, cho trà vào và sáng hôm sau khi bình minh vừa thức thì ra hái bông sen hàm tiếu đó vào, lấy trà ra thưởng thức. Trong cái thú vui tao nhã đấy, có người cầu kỳ hơn còn lấy nước sương đọng trên lá sen – tinh khiết dùng để pha trà. Sen nhất định phải là sen hàm tiếu (mới hé nở chứ không được nở quá) thì mới đượm hương.
Ngày nay khi xã hội phát triển, đâu phải ai cũng có đầm sen Bách Diệp gần nhà để có thể thưởng thức cái thú vui tao nhã ấy. Vì vậy, có vô số người làm trà sen sẽ hái sen vào sáng sớm, cũng vẫn là lựa chọn những bông sen hàm tiếu, cho trà vào và hút chân không, bảo quản ở nhiệt độ thấp (0-5 độ) để có thể vận chuyển đi muôn nơi. Tuy nhiên, theo ý kiến cá nhân của mình thì trà sen khi làm như vậy sẽ giảm chất lượng vì khi lấy trà ra khỏi bông sen – trà sẽ giã đông, hấp thụ hơi nước khiến cho cánh trà bị ướt (ẩm quá mức) nên khi pha trà sẽ có vị nồng (ủng nước). Với tôi thì trà làm theo phương pháp này sẽ phù hợp pha lạnh hơn là pha nóng.
Trà ướp gạo sen
Phương pháp này được thế hệ trước dùng để ướp trà sen bảo quản, sử dụng lâu hơn. Với cách làm này có thể lưu trữ uống cả một mùa đông, khi cơn gió lạnh ùa về, cảm giác pha một ấm trà ướp hương sen khiến cho thân tâm được chìm đắm trong hương thơm thanh nhẹ đó.
Sen được lựa chọn vẫn là những bông sen hàm tiếu được thu hái vào buổi sáng sớm khi bình minh còn chưa ló rạng. Người làm trà nhanh tay lấy gạo sen – túi hương của hoa sen rồi cứ 1 lượt trà, 1 lượt gạo sen được ủ trong chiếc chum/ vại ngày xưa. Trà được ướp 1-2 ngày phải lấy ra để thông hoa, sàng gạo sen ra rồi sao ở nhiệt độ rất thấp để đảm bảo hương sen vẫn còn ở lại với trà. Trà cứ làm như vậy khoảng 3-5 lần thì mới đượm hương, vì thế nên làm trà sen ướp bằng gạo tốn lắm. 1000 bông sen cũng chưa chắc đã đủ cho 1 kg trà.
Với phương pháp này, trà sau khi đóng gói có thể mang đi xa. Đôi khi, một ấm trà sen cũng làm vơi nỗi nhớ quê nhà.
Để khắc phục nhược điểm của hai phương pháp trên, bạn có thể thử theo cách sau nhé:
- Lựa chọn những bông sen hàm tiếu hái vào buổi sớm
- Cho trà vào Sen và cắm trong nước khoảng 3h – 6h
- Ngắt lấy phần bông, sấy khô kiệt ở nhiệt độ thấp (30-40 độ C)
Trà ướp sen như vậy sẽ giữ nguyên được cả bông và khi sấy nhiệt thấp sẽ giảm bớt việc mất hương sen do nhiệt
4. Pha trà ướp sen
Trước đây thường cổ nhân chỉ pha trà bằng cách pha nóng thông thường. Nhưng nay, khi xã hội phát triển, thế hệ sau áp dụng thêm một cách pha lạnh nữa tạo nên hương vị riêng biệt khi pha trà. Bạn có thể thử bằng 1 trong 2 cách đều được nhé!
Cách 1: Pha trà ướp sen theo cách truyền thống
Với cách pha này, bạn áng chừng lượng trà sao cho đủ số người nhé. Thông thường nếu chỉ có 1 mình thì bạn dùng ấm nhỏ khoảng 200ml, bạn chỉ nên sử dụng 3-5gr trà tuỳ khẩu vị. Nếu số lượng người uống từ 2 trở lên thì bạn tăng lượng trà lên tương ứng với dung tích ấm.
Đầu tiên sẽ tráng ấm bằng nước sôi để ấm trà nóng, bạn cho trà vào ấm để đánh thức hương trà nhé, đây là lần thưởng thức hương đầu tiên, đánh thức khứu giác của bạn, hương lúc này cũng đậm đà nhất.
Với trà sen bạn có thể bỏ qua bước tráng trà để thưởng thức lần nước đầu tiên. Lưu ý: nước sử dụng để pha trà nên dao động trong khoảng từ 80-85 độ C để tránh mất hương trà khi pha trà ở nhiệt độ cao. Trà có thể pha đến khi nào nhạt vị nhạt hương thì thôi.
Khi thưởng thức trà ướp hoa sen bạn sẽ thấy hương thơm thoang thoảng, nhẹ nhàng trong từng ngụm trà.
Cách 2: Pha trà sen kiểu coldbrew – pha lạnh
Đây là cách pha trà thời gian gần đây được các bạn trẻ rất ưa thích vào mùa hè. Trà pha theo cách này sẽ có vị thanh mát hơn, không chát và hậu ngọt tốt, hương trà trong từng ngụm trà cũng rất đậm do pha ở nhiệt độ thấp.
Cách pha này khá đơn giản, bạn chỉ cần cho 10gr trà vào bình thuỷ tinh dung tích 500ml và ủ trong ngăn mát tủ lạnh từ 8-10 tiếng rồi lọc trà ra sử dụng.
Mình hy vọng rằng với bài viết trên đây thì các bạn có thể hiểu nhiều hơn về trà sen cũng như biết cách tìm cho mình trà sen phù hợp với khẩu vị thưởng thức.
Nếu bất kỳ có góp ý hoặc trao đổi, các bạn có thể comt hoặc inbox mình theo số 0936 715 985 để mình trả lời.
Theo dõi nhiều bài viết hơn của mình về trà trên Facebook Tiệm Trà Quý
Người yêu trà – Kim Quý!
